Undah Usuk Basa

Ungah-ungguh Basa

• Basa iku minangka sarana kanggo komunikasi, kanggo nglantarake marang sawijining maksud utawa kekarepan marang wong sing diajak guneman. Basa uga dadi sarana kanggo nglairake panguneg-uneg kanthi cara nulis utawa maca. Mula anggone nggunaake basa kudu trep ora kena tumpang suh, kudu mangerteni marang sapa sing diajak guneman. Mula basa iku duweni unggah-ungguh. Dene unggah-ungguhing basa iku sabenere akeh banget nanging sing lumrah digunakake iku ana 4 yaiku:
  1. Ngoko lugu
  2. Ngoko alus
  3. Karma lugu
  4. Karma alus1. Basa Ngoko Lugu
•     Wujude: Tembunge ngoko kabeh ora ana kramane.
•     Panganggone:
  a. Menyang sapadha-padha kang wis kulina banget.
  b. Menyang sing kaprenah enom.
  c. Yen lagi ngunandika.
  d. Tumrap bocah sing durung bisa guneman ganep.
•           Tuladha:
  – Kowe mengko sore sida ngampiri aku les?
  – Dhik, yen arep ndelok pameran, aku mengko tulung ampirana ya!
• 2. Basa Ngoko Alus
•     Wujude: Tetembunge ngoko kacampuran karma inggil.
•     Panganggone:
  a. Sedulur tuwa marang sedulur enom kang luwih dhuwur drajate.
  b. Garwane priyayi marang sing kakung.
  c. Priyayi marang priyayi yen wis ngoko-ngokonan.
  Tuladha:
  – Dhik, sliramu mengko nek kondur arep nitih apa? Apa kersa
  takdherekake?
  – Aku mau ngundhuh pelem akeh, Panjenengan apa kersa dakaturi?
  – Yen kersa mengko dakaturi sejinah.
• 3. Basa Krama Lugu
•     Wujude: Tembunge madya (ater-ater lan panambange karma)
•     Panganggone:
  a. Kanggo marang kanca sing wis kulina, padha drajate lan ngajeni.
  b. Garwane priyayi marang sing kakung.
  c. Priyayi marang sedulure tuwa kang luwih cendhek drajade.
  Tuladha:
  – Sampeyan niku manawi kesah dhateng kantor napa taksih kiyat mbekta
  sepedha motor mas?
  – Napa ndika saking desa ngriki mawon to mas?
• 4. Basa Krama Alus
•     Wujude: Tetembungan krama (ater-ater lan panambang krama)
  lan krama inggil (tumrap wong sing diajak guneman).
•     Panganggone:
  a. Wong enom marang wong tuwa.
  b. Batur marang bendarane.
  c. Murid marang gurune.
  d. Andhahan marang pimpinane.
  e. Kanca karo kanca sing durung kulina.
  Tuladha:
  – Kula badhe matur dhateng ibu, bilih manawi saestu sowan dhateng
  eyang, kula badhe tumut.
  – Tindak-tandukipun kanca kula ingkang naminipun Edo punika lucu
  sanget.